Nkanyiso Ndlela is passionate about wetlands. He is the environmental education officer for the KZN Crane Foundation in Nottingham Road. In an effort to inspire others to care for this precious resource, he wrote this article.
Noma-ke amaxhaphozi edlala indima enkulu ezimpilweni zabantu, njengokuhlanza amanzi, ukusiza ekuvikeleni ukuguguleka kwenhlabathi, ukugcina amanzi, futhi aphinde abe ikhaya lezitshalo kanye nezilwane ezinhlobonhlobo ezithembele kuwo amaxhaphozi ukuphila, njenge nyoni ethathwa njenge nyoni yesizwe sase Ningizimu Africa, Indwa (blue crane) umdwebo wayo obonakala emalini yalapha eNingizimu Africa uzukwa (5cent), Izimpaphe zayo ezise sisileni ebezifakwa inkosi uShaka ekhanda njengophawu lokukhombisa ubukhosi. kodwa ukungawanakekeli nokuwasebenzisa ngendlela engafanelekile kusaqhubeka.
Amaxhaphozi angumthamo wempilo yokulawulwa kolwazi. Abesetshenziswa izigidi zeminyaka edlule, kudla kuwo imfuyo, njenge ndawo ekutholakala kuyo izitshalo ezinjengo uMhlanga (Phragmites australis), iNcema (Juncus kraussii), iMisi (Cyperus textillis), iKhwane (Cyperus latifolius), njalo njalo ukufulela izindlu, ukuluka kanye nokuthunga amacansi, obhasikidi.
Aphinde abe indayo lapho kunga dotshwa khona kanye nendawo yokwenza ucwaningo lwemfundo. Ngaphandle kwamanzi impilo ngabe ayikho emhlabeni. Izitshalo, izilwane kanye nabantu badinga amanzi ukuze baphile futhi nokukhula. Iningizimu Africa ayisenawo amanzi ahlanzekile amaningi kanti amanzi amaningi asemihosheni kanye nasemifuleni angcolile.
Imiphakathi iyanxuswa ukuba ibambisane nezinkampani ezilungisa ziphinde zinakekele amaxhaphozi ngokuwasebenzisa ngendlela efanele okanye ngendlela enenqubekela phambili. Izindlela-ke abantu abalimaza okanye abaphazamisa ngazo ukusebenza kwamaxhaphozi njenge ndawo eyimvelo ziningi kakhulu, njengokulahlwa kwa doti kuwo, ukutshala kuwo ngaphandle kokulandela imigomo nemi bandela, ukwakhiwa kwemigwaqo nama damu ngendlela engafanele, ukudlisa imfuyo nokushisa imililo ngendlela engafanele, ukwakhiwa kwenxanxathela yezitolo ezindaweni eziseduze kwamaxhaphozi ngaphandle kokulandela imigomo nemibandela, ukusetshenziswa kwezitshalo zasemaxhaphozini ngendlela edlulele okanye eyeqile.
Ucwaningo olusanda kuvezwa ngamaxhaphozi, adlala indima enkulu ekunciphiseni umoya ongcolile emhlabeni okanye emkhathini eyaziwa nge(carbon dioxide- CO2) kanye ne (methane-CH4) Ebangwa izimboni ezikhiqiza ugesi, ukusikwa kwezihlahla, ukushisa udoti, njalo njalo. Lokungcoliswa komhlaba okubangela ukufudumala komhlaba ngokungafanelekile okugcina kubangele ukushintshashitsha kwesimo sezulu ngokuthusayo nokunga jwayelekile okunomthelela omkhulu omubi ezimpilweni zabantu kanye nasezitshalweni. Amaxhaphozi-ke kuyavezwa ukuthi ayasiza kakhulu ekuvimbeni lemimoya engcolile iwugcine ngaphansi kuwo ngokwenvelo, uma engahlukumezekile okanye uma engaphazamisekile ukusebenza kwawo ngokwemvelo.
Ukuthola imininigwane enzulu ungaxhumana nalezi nkampani ezilandelayo:
- Department of water affairs and forestry: http://www.dwaf.gov.za
- Working for wetlands programme: http://www.wetlands.sanbi.org
- Mondi wetland project: http://www.wetland.org.za
- Wildlife and Environment Society of South Africa: http://www.wildlifesociety.org.za
- Nkanyiso Ndlela KZNCF 073 927 3212
Interesting. I did not know that they play a role in reducing air pollution. We learn new things every day. Thank you for the interesting lesson.
LikeLike